And so it is...

Wednesday, September 14, 2011

Garis Panduan MLM Menurut Syariah


TUJUAN
Garis Panduan Perniagaan Jualan Langsung Secara Pemasaran Berbilang Tingkat (Multi-Level Marketing) Menurut Syariah disediakan bagi tujuan memberi panduan kepada syarikat jualan langsung yang menjalankan perniagaan berteraskan pelan pemasaran berbilang tingkat (MLM), peserta termasuklah pengedar, wakil jualan atau ejen, pembeli, pihak yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam perniagaan ini serta orang awam bagi memastikan perniagaan jualan langsung selaras dengan prinsip-prinsip syariah.

LATAR BELAKANG
2. Perniagaan jualan langsung umumnya dan yang dijalankan secara MLM khususnya adalah salah satu bentuk perniagaan yang telah menyumbang kepada pendapatan individu dan ekonomi negara. Perniagaan dalam kategori ini menjadi suatu landasan yang memberi ruang dan peluang kepada orang ramai untuk menambah pendapatan isi rumah bagi menjana sumber mata pencarian secara tetap atau sampingan ke arah meningkatkan taraf hidup.

3. Walau bagaimanapun, perniagaan jualan langsung berbilang tingkat (MLM) berdepan dengan pelbagai polemik berhubung dengan statusnya daripada perspektif hukum syarak. Sehubungan ini, Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia Kali Ke-72 yang bersidang pada 25-26 Februari 2006 telah memutuskan bahawa:
"Konsep, struktur dan undang-undang perniagaan multi-level marketing (MLM) yang diluluskan oleh Kerajaan adalah harus dan tidak bercanggah dengan konsep perniagaan Islam".

4. Lanjutan keputusan tersebut, sebuah jawatankuasa telah ditubuhkan bagi merangka garis panduan berhubung amalan perniagaan ini. Jawatankuasa tersebut terdiri daripada paka-pakar dalam bidang syariah serta wakil agensi berkaitan seperti yang berikut:
(i)  Dr. Zaharuddin bin Abd. Rahman 
Universiti Islam Antarabangsa Malaysia 
(ii)  En. Mohd. Talal bin Abu Bakar

Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan 
(iii)  Ustaz Engku Ahmad Fadzil bin Engku Ali 
Universiti Islam Antarabangsa Malaysia 
(iv)  Ustaz Wan Rumaizi bin Wan Husin 
Universiti Islam Antarabangsa Malaysia 
(v)  Ustaz Zaharudin bin Muhammad

Penasihat Syariah Alliance Islamic Bank dan Prudential BSN Takaful 

5. Draf Garis Panduan yang telah digubal oleh jawatankuasa ini telah diluluskan dan diteliti oleh Mesyuarat Panel Kajian Syariah Jakim Kali Ke-74 pada 24 hingga 26 Mei 2011. Selanjutnya, Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia Kali Ke-95 yang bersidang pada 16 hingga 18 Jun 2011 telah bersetuju memperakukan Garis Panduan Perniagaan Jualan Langsung Secara Pemasaran Berbilang Tingkat (Multi-Level Marketing) Menurut Syariah ini.

OBJEKTIF
6. Garis Panduan ini diwujudkan bagi mencapai objektif seperti yang berikut:
(a)  memperinci keputusan Muzakarah Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam Malaysia dengan menggariskan kriteria-kriteria yang diharuskan dan dilarang dalam perniagaan jualan langsung secara MLM; dan 
(b)  berperanan sebagai rujukan dan panduan berhubung dengan perniagaan jualan langsung secara MLM yang selaras dengan syariat Islam bagi menjamin keadilan dan ketelusan kepada semua pihak yang terlibat dalam perniagaan ini. 

TAKRIF
7. Bagi maksud garis panduan ini:
(a)  “Akad” bermaksud perjanjian antara syarikat dan peserta yang telah difahami dan dipersetujui oleh kedua-dua belah pihak menurut hukum syarak. 
(b)  “Barang” bermaksud tiap-tiap jenis harta sama ada harta ketara (tangible) atau harta tidak ketara (intangible) dan harta berbentuk nyata atau berbentuk maya. Harta tersebut juga hendaklah selain daripada hak dalam tindakan, suratcara boleh niaga, syer, debenture dan wang. 
(c)  “Bonus” bermaksud jumlah bayaran komisen yang dijanjikan dan dibayar kepada peserta sebagai upah kepada peserta kerana berjaya, baik secara berseorangan mahupun secara berkumpulan, menghasilkan natijah- natijah sebagaimana yang ditetapkan di dalam akad dan diperincikan di dalam pelan pemasaran atau pelan ganjaran. 
(d)  “Elektronik” bermaksud teknologi yang menggunakan elektrik, optik, magnetik, elektromagnetik, biometrik, fotonik atau teknologi lain yang seumpamanya. 
(e)  “Harta tidak ketara” bermaksud apa-apa barang atau perkhidmatan yang tidak mempunyai nilai atau manfaat yang jelas kepada peserta dan pengguna. 
(f)  “Insentif” bermaksud sesuatu yang diberikan atau ditawarkan sebagai dorongan atau galakan. 
(g)  “Jualan langsung" bermaksud jualan terus dari pengedar yang dilantik kepada pelanggan tanpa melalui lapis-lapis pemborong dan peruncit meliputi jualan pintu ke pintu, pesanan pos atau jualan melalui transaksi elektronik. 
4 
(h)  “Jualan pintu ke pintu” bermaksud jualan barang atau perkhidmatan yang dijalankan dengan cara seperti yang berikut: 
Seseorang atau mana-mana orang yang diberi kuasa olehnya untuk: 
(i)  pergi dari satu tempat ke satu tempat selain dari satu tempat perniagaan yang tetap; atau 
(ii)  membuat panggilan telefon mencari orang yang bersedia untuk membuat kontrak sebagai pembeli bagi penjualan barang atau perkhidmatan. 
Orang yang mula-mula disebut itu atau mana-mana orang lain selepas itu atau kemudiannya membuat perundingan dengan bakal pembeli dengan mewujudkan kontrak itu. 
(i)  “Jualan pesanan pos” bermaksud jualan barang atau perkhidmatan yang dijalankan oleh seseorang, sama ada sendiri atau melalui mana- mana orang yang diberi kuasa olehnya, dengan menerima tawaran bagi kontrak jualan melalui pos. 
(j)  “Jualan melalui transaksi elektronik” bermaksud jualan barang-barang atau perkhidmatan secara elektronik dengan menggunakan rangkaian pemasaran bagi maksud untuk mendapatkan komisen, bonus atau apa- apa faedah ekonomi yang lain. 
(k)  “Komisen” bermaksud upah yang dibayar kepada wakil atau ejen kerana menjual barang atau perkhidmatan. 
(l)  “Perkhidmatan” bermaksud apa-apa jenis hak atau faedah kecuali barang dan pelaksanaan kerja di bawah suatu kontrak perkhidmatan. 
(m)  “Peserta” bermaksud orang yang mengambil bahagian dalam perniagaan jualan langsung secara MLM sebagai pihak yang memasuki akad dengan 
5 
syarikat jualan langsung termasuklah pengedar, wakil jualan atau ejen dan pembeli.
(n) “Produk” bermaksud barang atau perkhidmatan.
(o) “Skim piramid” bermaksud apa-apa skim, perkiraan, pelan, pengendalian atau proses berantai yang bonus atau faedah diperoleh semata-mata atau terutamanya daripada perekrutan atau pengambilan peserta ke dalam skim, pelan, pengendalian atau proses berantai piramid berbanding dengan jualan barang, perkhidmatan atau harta tidak ketara oleh peserta.

PELAN PEMASARAN PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG
8. Terdapat TIGA jenis pelan pemasaran perniagaan jualan langsung seperti yang berikut:

(a) Pelan Pemasaran Berbilang Tingkat (Multi-Level Marketing Plan/MLM)
(i)  Syarikat akan mengambil atau melantik individu sebagai peserta untuk menjual barang atau perkhidmatan syarikat. 
(ii)  Peserta yang berkenaan akan melantik individu lain bagi membentuk rangkaian di bawahnya (downline) untuk menjual barang atau perkhidmatan syarikat. Proses pengambilan peserta baharu boleh diteruskan sehingga satu peringkat yang munasabah. 
(iii)  Setiap peserta akan mendapat komisen, bonus atau faedah ekonomi lain daripada jualan peribadi dan jualan ahli atau pengedar di bawah rangkaian atau dalam kumpulannya (over-riding bonus). 

(b) Pelan Pemasaran Satu Tingkat (Single Level Marketing Plan)
(i)  Syarikat akan melantik atau menaja wakil atau ejen jualan dan membayar gaji atau komisen atau gabungan gaji dan komisen atas jumlah jualan yang dibuat. 
(ii)  Wakil atau ejen jualan berkenaan tidak dibenarkan untuk melantik atau menaja wakil atau ejen jualan lain. 

(c) Jualan Melalui Pesanan Pos (Mail Order)
Jualan barang atau perkhidmatan yang dijalankan oleh seseorang, sama ada secara sendiri atau melalui mana-mana orang yang diberi kuasa melalui pos.

KRITERIA PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG BERBILANG TINGKAT (MLM) YANG DIHARUSKAN OLEH ISLAM
9. Perniagaan jualan langsung secara pemasaran berbilang tingkat atau multi-level marketing (MLM) yang diharuskan oleh hukum syarak dengan mengambil kira maslahah dan keadilan pihak-pihak yang bertransaksi serta peruntukan undang- undang mengandungi ciri-ciri seperti yang berikut:

(1)  Berdaftar dan mempunyai lesen
Syarikat hendaklah berdaftar di bawah Akta Syarikat 1965 dan mempunyai lesen yang sah untuk menjalankan perniagaan jualan langsung di bawah Akta Jualan Langsung dan Skim Anti-Piramid 1993. 

(2)  Kontrak Jualan Langsung Secara Bertulis
(a)  Syarikat hendaklah menyediakan satu kontrak bertulis yang mengandungi terma dan syarat yang jelas perihal perjanjian antara syarikat dan peserta. 
(b)  Terma dan syarat perjanjian hendaklah difahami dan dipersetujui oleh syarikat dan peserta.
(c) Kontrak hendaklah mengandungi klausa “KONTRAK INI ADALAH TERTAKLUK KEPADA TEMPOH BERTENANG SELAMA SEPULUH HARI KERJA” yang dicetak dengan huruf besar dalam cetakan yang tidak kurang daripada 18 poin Times.
(d)  Kontrak tersebut hendaklah ditandatangani atau boleh dianggap mengikut undang-undang sebagai telah ditandatangani oleh wakil syarikat dan peserta yang baharu menyertai syarikat jualan langsung. 
(e)  Seseorang peserta boleh membatalkan kontrak tersebut pada bila- bila masa sebelum habisnya tempoh bertenang dengan menyatakan niatnya untuk menamatkan atau menarik diri daripada kontrak itu.

(3) Tempoh Bertenang
(a)  Tempoh bertenang ialah tempoh tidak kurang daripada sepuluh hari bekerja dari tarikh penyertaan yang membenarkan seseorang peserta membatalkan atau menarik balik penyertaan dalam perniagaan jualan langsung. 
(b)  Sekiranya berlaku pembatalan keahlian, syarikat hendaklah memulangkan keseluruhan yuran keahlian yang telah dibayar oleh peserta. 
(c)  Sekiranya pembeli membuat pembelian dan berhasrat untuk memulangkan barang tersebut kerana didapati tidak sesuai, pembeli berhak berbuat demikian sebelum tamat tempoh sepuluh hari, dan syarikat hendaklah memulangkan kembali keseluruhan wang atau harga barang tersebut. 
(d)  Pembeli juga berhak untuk memulangkan barang yang dibeli sekiranya didapati tidak memenuhi spesifikasi yang dikehendaki. 
8 
Perkara ini adalah berdasarkan khiyar al-syart iaitu pilihan untuk membatalkan sesuatu akad selepas tempoh beberapa hari sebagaimana yang dipersetujui oleh kedua-dua pihak.

(4) Yuran Keahlian Pada Kadar Yang Minimum
(a)  Yuran yang ditetapkan, sekiranya ada, hendaklah pada kadar yang minimum meliputi kos pengurusan dan bahan-bahan bercetak yang dimasukkan dalam suatu kelengkapan jualan yang mengandungi pelan pemasaran dan kod etika syarikat. 
(b)  Melalui pendaftaran samada dengan pembayaran yuran sekiranya dtetapkan oleh syarikat atau tanpa pembayaran yuran sekiranya tidak dikenakan oleh syarikat, peserta secara automatik telah menjadi ahli atau pengedar, wakil jualan atau ejen kepada syarikat jualan langsung. 
(c)  Yuran keahlian hendaklah bukan pada kadar yang tidak munasabah dan begitu tinggi sehingga tidak lagi kekal sesuai dengan sifatnya untuk menampung kos starter kit atau business tools yang disediakan oleh syarikat ketika pendaftaran sebaliknya lebih menjurus kepada menjadi sumber bayaran kepada perekrutan ahli baru yang menjadi asas skim piramid. 
(d)  Pembayaran yuran penyertaan tanpa sebarang imbalan atau pertukaran barang atau perkhidmatan kecuali sejumlah yang munasabah untuk menampung kos starter kit atau business tools dan seumpamanya adalah mengandungi elemen riba al-fadhl dan riba al-nasi'ah, iaitu meletakkan sejumlah wang (yuran penyertaan) secara tunai dengan tujuan untuk mendapat sejumlah wang yang lebih banyak yang berlaku secara tangguh. 

(5) Tujuan Menjadi Peserta
Tujuan menjadi peserta syarikat jualan langsung mestilah jelas dan selaras dengan ketetapan syarak seperti yang berikut: 
i)  membeli dan menggunakan barang atau perkhidmatan yang dikeluarkan atau ditawarkan oleh syarikat dengan menikmati keistimewaan dan insentif yang telah ditetapkan; dan/atau 
(ii)  menjadi pengedar, wakil atau ejen jualan kepada barang atau perkhidmatan yang dikeluarkan atau ditawarkan oleh syarikat dengan menikmati keistimewaan dan insentif yang telah ditetapkan. 

(6) Akad Dalam Perniagaan Jualan Langsung 
(a)  Akad antara syarikat dengan peserta hendaklah ditentukan dengan jelas antara syarikat dengan peserta. 
(b)  Tertakluk kepada (a), dan dengan tidak menafikan kemungkinan penggunaan akad-akad yang lain, pada asasnya akad utama di dalam perniagaan jualan langsung secara pemasaran berbilang tingkat (MLM) ialah akad al-ju`alah (الجعالة).

(i) Al-ju`alah (الجعالة)
Al-ju`alah ialah akad yang menjanjikan pemberian upah kepada pihak yang berjaya menghasilkan suatu natijah yang dikehendaki dan disyaratkan oleh orang yang berjanji iatu al- ja’il. Akad ini bersifat result-oriented iaitu berorientasikan natijah dan bukannya effort-oriented iaitu berorientasikan usaha menyebabkan upah hanya wajib diberi oleh al-ja’il dan layak diterima oleh orang yang melakukan kerja iaitu al- ’amil apabila natijah yang disyaratkan oleh al-ja’il berjaya direalisasikan dan bukan semata-mata dengan melakukan usaha dan mencurahkan tenaga.
Sebagai contoh, bagi memudahkan kefahaman tentang perbezaan antara akad yang berorientasikan hasil dan akad yang berorientasikan usaha, katakan Encik A berkata kepada Cikgu B: ”Kalau cikgu berjaya mengajar anak saya C sehingga dia boleh membaca, saya bayar cikgu RM500”. Cikgu B berusaha bersungguh-bersungguh mengajar C tetapi dia tetap tidak boleh membaca. Kesannya, Cikgu B tidak berhak mendapat RM500 yang dijanjikan walaupun telah menghabiskan masa dan tenaga mengajar anak Encik A kerana di sini syarat yang ditetapkan oleh Encik A dan dipersetujui oleh Cikgu B menyebabkan akad menjadi berorientasikan hasil.
Berbeza halnya sekiranya Encik A berkata kepada Cikgu B: ”Cikgu B tolong ajar anak saya C membaca empat jam seminggu selama sebulan, saya bayar kepada Cikgu B RM500”. Di sini, sama ada C selepas itu boleh membaca atau tidak, selagi Cikgu B telah menjalankan kerja yang disyaratkan iaitu mengajar anak Encik A, C, membaca dalam tempoh tersebut, maka Cikgu B berhak mendapat RM500 yang dijanjikan kerana di sini akad berorientasikan usaha dan masa.
Akad al-ju’alah umumnya adalah akad yang tidak mengikat kedua-dua pihak (gyair lazim) dan didapati sesuai secara praktis dengan amalan MLM di mana peserta bukan pekerja kepada syarikat dan syarikat pula bukan majikan kepada pekerja.
Dalam konteks MLM, syarikat jualan langsung menjadi al- ja’il atau orang yang membuat janji melalui akad al-ju’alah yang ditawarkan melalui pelan pemasaran yang ditetapkan sementara peserta pula menjadi al-’amil atau pelaksana dengan memenuhi syarat-syarat upah yang ditetapkan dalam pelan pemasaran yang ditetapkan syarikat dan dipersetujui peserta. Di antara sesama peserta pula iaitu uplines dan downlines tidak wujud akad tertentu selain hubungan kerjasama sebagai al-musytarikun fi al-’amal atau pihak-pihak yang melaksanakan sesuatu tugas secara bersama-sama yang berkongsi upah melalui formula yang telah ditetapkan dalam pelan pemasaran.

(ii) Al-Wakalah wakil((الوكالة)atau ejen)
Al-Wakalah ialah akad yang memberi kuasa kepada seseorang (al-wakil) untuk bertindak bagi pihak yang memberi kuasa (al-muwakkil). Biasanya syarikat yang menjalankan perniagaan jualan langsung secara MLM secara jelas menafikan kewujudan hubungan al-wakil dan al- muwakkil antara peserta dan syarikat. Oleh itu, penggunaan akad ini lebih berpotensi berlaku di dalam perniagaan jualan langsung secara SLM berbanding MLM. Dalam akad ini, peserta termasuk pengedar, wakil jualan atau ejen melaksanakan tugas membuat penerangan tentang syarikat, promosi barang atau perkhidmatan, menjual barang dan perkhidmatan serta mendaftar ahli baharu untuk syarikat. Syarikat akan membayar gaji, komisen, bonus atau faedah ekonomi lain atas tugas atau kerja apabila peserta mencapai sasaran jualan berdasarkan konsep al-ujr atau al-ju`alah atau kombinasi. Menerusi akad al-wakalah, peserta atau wakil boleh berhenti atau menarik diri pada bila-bila masa apabila peserta tidak lagi melaksanakan kerja dalam tempoh masa sebagaimana yang ditetapkan oleh syarikat misalnya setahun. Sekiranya peserta tidak menarik diri selepas tempoh tersebut, kontrak akan tamat dengan sendirinya meskipun tidak dimaklumkan kepada syarikat berhubung penamatan tersebut.

(iii) Al-Wakalah bi ujr (بٔاجر) wakil ((الوكالة) atau ejen dengan upah)
Al-Wakalah bi ujr ialah akad yang memberi kuasa kepada seseorang (al-wakil) untuk bertindak bagi pihak yang memberi kuasa (al-muwakkil). Biasanya akad ini diaplikasikan dalam perniagaan jualan langsung satu tingkat. Menerusi akad ini, syarikat akan melantik peserta termasuk pengedar, wakil jualan atau ejen melaksanakan tugas membuat penerangan tentang syarikat, promosi barang atau perkhidmatan, menjual barang dan perkhidmatan serta mendaftar ahli baharu untuk syarikat. Syarikat akan membayar komisen, bonus atau faedah ekonomi lain atas tugas atau kerja apabila peserta mencapai sasaran jualan berdasarkan konsep al-ju`alah. Menerusi akad al-wakalah bi ujr, kedua-dua pihak tidak harus membatalkan akad tanpa persetujuan pihak lain.
Nota:
Dari sudut fiqh, al-wakalah bi ujr terbahagi kepada dua:
Pertama: Al-wakalah dengan konsep al-ju`alah (upah atas hasil kerja)
Contoh: “A menjadi wakil B untuk mempromosi barang, jika terjual barang tersebut, 5%daripadanya milik B.”
Al-wakalah dengan konsep al-ju`alah, semua fuqaha‟ berpandangan ia tidak mengikat, kecuali Mazhab Maliki yang mengatakan mengikat jika orang yang menerima tawaran telah memulakan kerja atau tugas.
Kedua: Al-wakalah dengan konsep ijarah (upah atas masa contoh seminggu, setahun)
Contoh: “A menjadi wakil B untuk menjual barang dengan upah RM10 sehari”. A tetap mendapat upah meskipun tidak berjaya menjual barang tersebut.
Mazhab Hanafi dan Maliki berpandangan bahawa wakalah dengan konsep ijarah mengikat kedua-dua belah pihak. Menurut mazhab Syafi‟i dan Hanbali, ia tetap tidak mengikat.

(iv)  Hibah (الهبة) 

Hibah ialah suatu pemberian sukarela yang diharuskan oleh syarak oleh syarikat kepada peserta. 

(v)  Al-bay’ (البيع) (jual beli) 

Akad jual beli yang berlaku antara syarikat dan peserta atau antara syarikat dan pengguna akhir atau antara peserta dan pengguna akhir. 

(7). Kontrak Berteraskan Prinsip Saling Reda-Meredai (التراضي).
(a)  Akad antara pihak-pihak yang berkontrak hendaklah saling reda- meredai (التراضي(semasa memeterai akad. Fuqaha' bersepakat bahawa prinsip saling reda-meredai merupakan syarat sah akad.
(b)  Hukum syarak menggariskan bahawa prinsip saling redha- 
meredhai berlaku apabila terdapatnya niat yang memberi kesan 
kepada akad iaitu bebas daripada tekanan atau paksaan. Justeru, 
transaksi jualan langsung antara pihak-pihak hendaklah berpaksikan kepada prinsip saling redha-meredhai serta bebas daripada unsur paksaan, manipulasi dan eksploitasi.

(8)  Keistimewaan Peserta 

Setiap peserta syarikat jualan langsung layak untuk menikmati salah satu atau gabungan keistimewaan seperti yang berikut: 
(i)  Mendapat potongan harga bagi setiap pembelian dan/atau mendapat baucar atau kupon bagi produk yang ditawarkan oleh syarikat. Potongan tersebut adalah berdasarkan akad al-wa’d bi al- hibah (janji untuk memberi hibah). 
(ii)  Mendapat komisen, bonus atau faedah ekonomi lain bagi setiap pembelian atau jualan peribadi atau pembelian atau jualan orang di bawah rangkaian atau dalam kumpulannya berdasarkan akad al- ju’alah. 
(iii)  Menjadi pengedar kepada rangkaian produk syarikat iaitu menjadi suatu entiti perniagaan berasingan di bawah syarikat jualan langsung (independent business owner). 

(9)  Kriteria Produk 
(a)  Produk yang dikeluarkan oleh syarikat hendaklah terdiri daripada barang dan perkhidmatan yang halal dan bermanfaat menurut perspektif syarak. 
(b)  Produk umumnya perlu merupakan produk yang berkualiti dan selamat digunakan dan mestilah dijangka secara wajar, munasabah dan adil bahawa produk yang ditawarkan masih diminati untuk dibeli oleh pengguna sasaran tanpa mengambil kira pelan pemasaran MLM yang disediakan.
(c) Produk bukanlah sebagai “topeng” atau helah dalam urus niaga bagi mengaburi ciri-ciri skim piramid atau skim cepat kaya. Kekuatan syarikat jualan langsung adalah terletak kepada produk yang bermutu dan bukan terhadap objektif jangka pendek bagi tujuan mengaut keuntungan segera semata-mata.
(d)  Produk makanan, minuman dan barangan gunaan yang dijual oleh syarikat hendaklah mendapat pengiktirafan halal daripada Jakim atau badan-badan persijilan halal yang diiktiraf oleh Jakim. Bagi menjamin sistem pengurusan syarikat adalah mengik ut prinsip- prinsip Islam, disarankan agar syarikat jualan langsung memohon piawaian MS2400:2010 Standards on Halal Logistics, MS1500:2009 Makanan Halal: Pengeluaran, Penyediaan Pengendalian dan Penyimpanan, MS2200 Bahagian 1:2008 Barang Gunaan Islam-Bahagian 1: Kosmetik dan Dandanan Diri- Garis Panduan Umum dan MS1900:2005 Standards on Quality Management System from Islamic Perspective bagi memberi nilai tambah terhadap pengiktirafan halal bagi produk-produk syarikat terbabit. 
(e)  Produk bukanlah terdiri daripada barang ribawi seperti emas dan perak yang boleh dijual beli secara tangguh kerana melibatkan elemen riba. 

(10) Harga Produk
(a) Harga bagi produk yang ditawarkan oleh syarikat hendaklah munasabah, berpatutan, tidak melampau dan berkadaran dengan jenis dan kualiti barang dan perkhidmatan.
(b) Produk yang ditawarkan masih diminati untuk dibeli oleh pengguna pada harga yang ditawarkan tanpa mengambil kira pelan pemasaran MLM yang disediakan.

(11) Pemberian Insentif
(a)  Pemberian insentif oleh syarikat kepada peserta boleh berupa komisen, bonus atau faedah ekonomi yang lain. 
(b)  Pembayaran komisen, bonus atau faedah ekonomi lain dalam perniagaan jualan langsung adalah berdasarkan prinsip al-jua`lah atau hibah. 
(c)  Pemberian komisen, bonus atau faedah ekonomi lain hendaklah berasaskan jualan kuantiti barang atau perkhidmatan dan bukan berasaskan perekrutan atau pengambilan peserta baharu semata- mata. 
(d)  Pelan pemasaran syarikat jualan langsung dan pelan pemberian insentif yang bermatlamat perekrutan atau pengambilan peserta baharu semata-mata atau terutamanya sebagai kelayakan untuk mendapat komisen, bonus atau faedah ekonomi lain adalah mengandungi elemen money game atau perjudian yang tidak diharuskan oleh hukum syarak. 
(e)  Upline berhak menerima komisen, bonus atau faedah ekonomi lain daripada pembelian atau jualan downline berdasarkan akad ju'alah iaitu pihak-pihak yang bersepakat dalam melaksanakan sesuatu kerja (al-mushtarikun fi al-a`mal) dan syarikat sebagai pihak yang menjanjikan upah (al-ja'il) sebagaimana yang diperincikan pembahagiannya dalam pelan pemasaran syarikat.
(f)  Komisen, bonus atau faedah ekonomi lain hendaklah diambil daripada keuntungan jualan produk dan/atau atas sumbangan syarikat. 
(g)  Syarikat hendaklah menetapkan dengan jelas kerja yang perlu dilakukan dan natijah dan hasil yang perlu dicapai oleh peserta bagi melayakkannya mendapat komisen, bonus atau faedah ekonomi lain dan mengisytiharkan syarat-syarat tersebut. 
(h)  Syarikat hendaklah memberi peluang secara adil kepada semua peserta untuk mendapatkan komisen, bonus atau insentif. 
(i)  Syarikat digalakkan untuk mempelbagaikan produk bagi membuka peluang kepada peserta memperbanyakkan jualan bagi tujuan mendapatkan komisen, bonus atau faedah ekonomi lain. Pendekatan ini bertujuan untuk mengelakkan berlakunya eksploitasi sistem atau rangkaian menjadi money game. 
(j)  Pelan pemasaran syarikat dan pelan pemberian insentif kepada peserta hendaklah dinyatakan secara jelas oleh syarikat dalam dokumen bertulis yang peserta diberi peluang sewajarnya untuk memahaminya sebelum memasuki akad. 

(12) Pelantikan Penasihat Syariah
(a)  Syarikat hendaklah melantik Penasihat Syariah yang terdiri daripada sekurang-kurangnya dua orang Islam yang sekurang- kurangnya mempunyai ijazah sarjana muda dalam bidang syariah termasuk pengajian dalam Usul Fiqh dan Fiqh Muamalat. 
(b)  Syarikat digalakkan untuk melantik Penasihat Syariah yang mempunyai pengalaman yang bersesuaian dalam bidang muamalat. 
(c) Penasihat Syariah tidak boleh mempunyai sebarang hubungan yang boleh mempengaruhi pendiriannya dalam membuat keputusan yang bebas dengan mempunyai hubungan kekeluargaan terdekat seperti pasangan, anak atau adik-beradik dengan Ketua Pegawai Eksekutif Syarikat atau ahli Lembaga Pengarah; dan tidak mempunyai kepentingan saham dalam syarikat jualan langsung atau anak-anak syarikatnya.

(13) Program Latihan
(a)  Syarikat hendaklah menganjurkan program latihan bagi tujuan seperti yang berikut: 
(i)  untuk memperkenalkan produk kepada peserta khususnya bagi produk yang mempunyai ciri-ciri khusus yang bersifat teknikal dan ciri-ciri khusus yang mematuhi hukum syarak; dan 
(ii)  untuk memberikan pendedahan kepada peserta berhubung dengan kaedah pemasaran bagi meningkatkan prestasi jualan syarikat secara beretika dan mematuhi undang- undang. 
(b)  Syarikat boleh menganjurkan program latihan sama ada secara percuma atau berbayar dengan kadar yuran penyertaan yang munasabah. 
(c)  Pengendalian program latihan hendaklah bertepatan dengan prinsip-prinsip syarak termasuklah memelihara adab dan pergaulan antara lelaki dan wanita. 
(d)  Bagi syarikat yang telah melantik Penasihat Syariah, Penasihat Syariah hendaklah diberi ruang yang sewajarnya untuk memainkan peranan dalam memberi latihan, bimbingan dan kefahaman 
tentang teori dan amali kepatuhan syariah di dalam perniagaan jualan langsung secara MLM kepada para peserta supaya dapat diamalkan dan dihayati oleh mereka.

(14)  Polisi Beli Balik Atau Polisi Bayar Balik 
(a)  Syarikat hendaklah menyediakan suatu kontrak bertulis yang mengandungi terma tentang polisi beli balik atau bayar balik. 
(b)  Syarikat hendaklah membeli balik apa-apa barang yang boleh dipasarkan yang telah dijual kepada peserta dalam masa enam bulan dengan membuat pembayaran tidak kurang daripada sembilan puluh peratus (90%) daripada amaun yang dibayar.

(15)  Penarikan Diri Peserta
Mana-mana peserta boleh menarik diri daripada menyertai syarikat pada bila-bila masa berdasarkan terma dan syarat yang telah dipersetujui oleh kedua-dua pihak. 

UNSUR-UNSUR YANG DILARANG DALAM PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG BERBILANG TINGKAT
10. Unsur-unsur yang dilarang dalam perniagaan jualan langsung secara berbilang tingkat atau multi-level marketing (MLM) adalah seperti yang berikut:

(1) Mengandungi Unsur Skim Piramid
(a) Skim piramid atau skim cepat kaya adalah tidak mematuhi prinsip- prinsip Syariah kerana berteraskan unsur perjudian atau pertaruhan (qimar) melalui permainan wang (money game) iaitu downline yang baharu ditaja oleh upline akan kehilangan wang penyertaan jika tidak berusaha mencari downline yang lain.
(b)  Kontrak bertulis antara syarikat dan peserta tidak disediakan. 
(c)  Pelan memfokuskan kepada pencarian atau perekrutan ahli baharu (downline) semata-mata atau terutamanya dan bukan dengan tujuan menjalankan perniagaan melalui aktiviti pergerakan produk kepada pengguna-pengguna akhir secara sewajarnya. 
(d)  Pendapatan peserta dan syarikat dalam skim piramid atau skim cepat kaya dijana daripada yuran penyertaan ahli baharu semata- mata atau terutamanya dan bukan hasil daripada penjualan barang atau perkhidmatan. 
(e)  Pembelian wajib barang atau perkhidmatan atau harta tidak ketara atau bayaran minimum atau kehendak jualan dikenakan sebagai syarat untuk melayakkan seseorang mendapat bonus atau faedah ekonomi lain dalam skim terhadap pembelian atau jualan peribadi atau pembelian atau jualan ahli di bawahnya. 
(f)  Peserta tidak diberi pilihan dan dikehendaki melakukan "inventory front-loading” iaitu membeli barang atau perkhidmatan dalam amaun yang tidak munasabah yang melebihi jangkaan boleh dijual atau digunakan dalam suatu tempoh masa yang munasabah. 
(g)  Pembelian pangkat atau pembelian lebih daripada satu keahlian merupakan pendekatan yang mengandungi elemen skim piramid dan dengan itu adalah bertentangan dengan hukum syarak. 
(h)  Syarikat yang menetapkan struktur pembayaran bonus mengikut susunan hierarki yang ketat tanpa membenarkan peserta melangkau upline dengan tidak mengambil kira keupayaan dan usaha sebenar peserta adalah mengandungi elemen skim piramid yang bertentangan dengan hukum syarak. 
21 
(i)  Polisi bayar balik (refund) atau polisi beli balik (buy back) tidak disediakan 
(j)  Tidak membenarkan peserta menarik diri daripada menyertai pelan. 

(2)  Mengandungi Unsur Penipuan, Penindasan, Manipulasi dan Eksploitasi Dalam Pelan Pemasaran dan Pelan Pemberian Insentif 
(a)  Syarikat hendaklah memastikan bahawa pelan pemasaran dan pelan pemberian insentif adalah telus dan adil serta bebas daripada sebarang bentuk penipuan, penindasan, manipulasi dan eksploitasi yang boleh memperdaya ahli atau pengguna. 
(b)  Sebarang unsur penipuan, penindasan, manipulasi dan eksploitasi oleh ahli atau pengedar dalam usaha mencari ahli baharu semata- mata atau terutamanya untuk meningkatkan sasaran pencapaian kumpulan adalah ditegah oleh hukum syarak. 
"Manipulasi" ertinya segala tindakan dan selok-belok untuk memperdaya orang atau mempengaruhi pendirian orang lain tanpa disedari orang itu. 
"Eksploitasi" ertinya perbuatan (tindakan) mengambil kesempatan untuk mempergunakan seseorang atau sesuatu keadaan dan secara tidak adil demi kepentingan atau keuntungan diri sendiri.

(3)  Mengandungi Unsur Paksaan 
(a) Usaha yang bertujuan untuk mencari ahli baharu hendaklah dibuat menerusi pendekatan dan kaedah yang telus dan berhikmah tanpa unsur paksaan yang boleh mengganggu atau mendatangkan kegelisahan dan kegusaran kepada individu yang didekati.
(b)  Selepas setiap sesi penerangan tentang profil syarikat, produk, pelan pemasaran dan pelan pemberian insentif, individu yang didekati mestilah diberi ruang dan masa untuk berfikir bagi membuat pertimbangan sama ada ingin menjadi peserta atau menolak pelawaan tersebut. 
(c)  Peserta hendaklah diberi kebebasan sepenuhnya dalam pembelian dan tidak didesak untuk membeli pakej barangan tertentu untuk memenuhi kehendak jualan bagi melayakkan mereka mendapat kedudukan atau bonus dalam skim sedangkan mereka berkemungkinan tidak memerlukan beberapa barang dalam pakej tersebut atau memerlukan barang-barang yang ditawarkan dalam pakej tersebut tetapi tidak pada jumlah yang begitu banyak seperti yang ditetapkan. 

(4)  Mengandungi Unsur Pembaziran 
(a)  Pembelian dalam kuantiti yang banyak tanpa justifikasi yang wajar semata-mata untuk mendapatkan bonus yang ditawarkan tanpa mempunyai strategi pemasaran yang sewajarnya. 
(b)  Pembelian produk yang ditawarkan oleh syarikat hendaklah berlandaskan kepada keperluan kepenggunaan sebenar dan/atau keupayaan untuk menjual produk tersebut. 

(5)  Menjanjikan Keuntungan Tetap Tanpa Usaha
Mana-mana syarikat jualan langsung yang menjanjikan keuntungan tetap kepada peserta melalui pemberian komisen/bonus tanpa sebarang usaha yang jelas meliputi aktiviti promosi dan penjualan barang atau perkhidmatan adalah bertentangan dengan hukum syarak kerana mengandungi unsur riba.

(6) Mengandungi Unsur Syubhah
Dalam konteks perniagaan jualan langsung yang berteraskan multi-level marketing, syarikat hendaklah memastikan bahawa pelan pemasarannya adalah bebas daripada perkara yang tidak jelas atau syubhah شبهة)) dalam setiap aspek perniagaan tersebut meliputi pelan pemasaran, pemberian insentif, barang dan perkhidmatan dan perkara-perkara lain yang berkaitan dengannya bagi memastikan perniagaan yang dijalankan adalah mematuhi prinsip-prinsip syariah yang telah digariskan oleh Islam.

PENUTUP
Garis Panduan Perniagaan Jualan Langsung Secara Pemasaran Berbilang Tingkat (Multi-Level Marketing) Menurut Syariah adalah selaras dengan peruntukan-peruntukan dalam Akta Jualan Langsung dan Skim Anti-Piramid .1993Oleh itu, mana-mana perkara yang tidak dinyatakan dalam garis panduan ini, dengan itu hendaklah dirujuk kepada Akta Jualan Langsung dan Skim Anti-Piramid .1993Pihak-pihak yang berkaitan hendaklah merujuk kepada garis panduan ini bagi menentukan parameter yang diharuskan oleh syariah berhubung dengan perniagaan jualan langsung secara pemasaran berbilang tingkat.



  
 Kupasan Aidid Mu'addib akan menyusul kemudian... baca-baca aje la dulu beb.
  

79 comments:

DiriPerkara said...

1st~ selamat hari raye....

Xeno said...

BUT ALL MLMS BREAK ALL THE RULES ABOVE INCLUDING HPA

Wow, what an oxymoron: "Islamic MLM"

MLM is haraam, you ustard dumbasses

dear anies said...

xtau nk kata...

DiriPerkara said...

yang merosakkan agame ade 3...slh satunye:
"orang ade ilmu agame tp jahat"
deskripsi : HARUS kerja ngan kerajaan pemerintah, sekalipun kerajaan itu zalim tp dengan SYARAT die menasihati kezaliman-kezaliman yg dilakukan pemerintah barulah gajinya halal setiap bulan."

apo dibuek ntahnye kat jawatan2x tuh...xpe...mnjawap utk diri sendiri sok2x...

Malik Ramli said...

nombor lima

Effendi "Freddie" Yusof said...

Mak aih, panjangnya. Nak kene baca pelan2, or else i wouldn't be able to digest all those things.

Saya said...

aidid .. waiting for your comment bout dis ..

Latifah said...

no. 7.

~~okay, jom baca :)

wolfe_csi05 said...

Akhirnya...(8)

aaron said...

Ho.. boy.. :)

Dr. Bentara said...

Header LP tu terputus kat headstock.

Nak tau juga... Gibson ke, Epiphone ke...

Anonymous said...

1. Mulai sekarang syarat utama permohonanan PJS adalah minimum bonus RM 1000 dan aktif serta komited dalam semua program utama ESP, Bengkel ESP, KPJ ESP, Anugerah ESP dan semua program berkaitan dengan ESP. Borang permohonan PJS sila dapatkan di zon masing-masing melalui jabatan latihan Zon.

2. Untuk permohonan menyambung status PJS yang sedia ada, pihak Latihan Zon di kehendaki membuat lapuran penilaian melalui Borang yang akan disediakan oleh pihak AWM (En Kamal). Syarat utama menyambung kontrak PJS juga tertakluk kepada keatifan dan komitmen PJS sedia ada terhadap program program yang berkaitan dengan ESP.

3. Setiap kontrak penyambungan PJS hanya untuk tempoh 3 bulan sahaja. Selain dari komitmen dan keaktifan dalam program berkaitan ESP, syarat kelayakan juga bergantung kepada displin, tidak melibatkan diri dalam MLM lain samada secra langsung atau sebaliknya, karakter kepimpinan tanpa mengira jaringan, keaktifan program mingguan, cawangan samada dianjurkan oleh syarikat dan kelab.

4. Semua PJS dan bakal PJS di wajibkan memastikan membawa minima 6 downline pada aras 1 di program ESP serta melakukan maintain 150NM untuk kenaikan PLX. Ini sejajar dengan pembentukan rangkaian melalui program ESP seperti yang di anjurkan oleh HPA.

5. Kelayakan dan Keaktifan sebagai Mentor dalam program ESP, adalah suatu advantage/kelebihan dalam proses penilaian dalam perlantikan PJS.

5. Anggota Panel yang terlibat didalam penyambungan status PJS adalah terdiri seperti berikut;
a) Pengarah Urusan 1 HPA
b) Pengarah Urusan 2 HPA
c) Pengurus Besar AWM
d) Pengurus Besar MIS
e) Panel Syariah Ust Adnan bin Fadzil
f) Panel Syariah Ust Zolkarnain Abidin.


1. diatas adalah syarat-syarat untuk menjadi PJS HPA.
2.panel syariah hpa terutamanya adnan bin fadzil adalah pekerja HPA.layakkah dia menjadi panel syariaah hpa.
3.syarat ketiga.ahli hpa yang hendak menjadi PJS hpa tidak dibenarkan menjadi ahli syarikat mlm yang lain.
4.syarat ke 4 jelas menunjukkan unsur-unsur piramid yang digunakan dalam sistem mlm hpa.
5.berdasarkan syarat-syarat PJS hpa dan dibandingkan dengan entry diatas!!adakah HPA itu HARUS atau HARAM!!
6.ada sapa-sapa yang nak debatkan hukum mlm hpa berdasarkan fakta syarat menjadi PJS hpa dengan fakta-fakta yang diberikan oleh pihak yang terlibat diatas!!!!

Nur Fauzi said...

UNSUR-UNSUR YANG DILARANG DALAM PERNIAGAAN JUALAN LANGSUNG BERBILANG TINGKAT

Bila kita baca bahagian ni, kita akan dapati kebanyakan syarikat MLM akan membuat kesilapan ini.

contoh:

" Pembelian wajib barang atau perkhidmatan atau harta tidak ketara atau bayaran minimum atau kehendak jualan dikenakan sebagai syarat untuk melayakkan seseorang mendapat bonus atau faedah ekonomi lain dalam skim terhadap pembelian atau jualan peribadi atau pembelian atau jualan ahli di bawahnya."

"(b) Sebarang unsur penipuan, penindasan, manipulasi dan eksploitasi oleh ahli atau pengedar dalam usaha mencari ahli baharu semata-mata atau terutamanya untuk meningkatkan sasaran pencapaian kumpulan adalah ditegah oleh hukum syarak.

"Manipulasi" ertinya segala tindakan dan selok-belok untuk memperdaya orang atau mempengaruhi pendirian orang lain tanpa disedari orang itu.
"Eksploitasi" ertinya perbuatan (tindakan) mengambil kesempatan untuk mempergunakan seseorang atau sesuatu keadaan dan secara tidak adil demi kepentingan atau keuntungan diri sendiri"

(4) Mengandungi Unsur Pembaziran
(a) Pembelian dalam kuantiti yang banyak tanpa justifikasi yang wajar semata-mata untuk mendapatkan bonus yang ditawarkan tanpa mempunyai strategi pemasaran yang sewajarnya.
(b) Pembelian produk yang ditawarkan oleh syarikat hendaklah berlandaskan kepada keperluan kepenggunaan sebenar dan/atau keupayaan untuk menjual produk tersebut.

Apa reaksi MLMers dengan adanya garis panduan JAKIM ni agaknye.

By the the way, tq very much bro Aidid.

Ultra Gorgon said...

"Sapa-sapa yang baca Blog neh terasa butthurt... Itu sebab ko tu species scammer ti beb." - Ni statement yang paling best Bro AM! Saya suka.. Saya suka.. :)

Marhaen Kacak said...

terbaik la aidid..

blog melayu original terbaik selain keretamayat dan mistisfiles..

tidak takut dan bias dengan mana2 pihak..

Artikel Panas : Generasi Melayu Baru Yang Buta Sejarah, Di Mana Silap Kita?

Anonymous said...

g) Pembelian pangkat atau pembelian lebih daripada satu keahlian merupakan pendekatan yang mengandungi elemen skim piramid dan dengan itu adalah bertentangan dengan hukum syarak.

1.diatas ialah perkara yang dilarang dalam mlm.
2.bandingkan pulak dengan syarat PJS mlm hpa.

" Semua PJS dan bakal PJS di wajibkan memastikan membawa minima 6 downline pada aras 1 di program ESP serta melakukan maintain 150NM untuk kenaikan PLX. Ini sejajar dengan pembentukan rangkaian melalui program ESP seperti yang di anjurkan oleh HPA."-hpa.

3.sama makna tak ayat diatas dengan ayat PJS hpa!!!
4.kalau maknanya sama!ertinya hpa adalah syarikat piramid yang HARAM.
5.mana pi tuan origami!!kot-kot tafsiran dia lain!!

Mama Zharfan said...

tak sabar nak tunggu kupasan aidib--tapi kalau ikut apa yg me paham, memang apa yg adib tulis psl MLM selama ni memang parallel pun dgn garis panduan ni..ie unsur2 haram memang ada dlm MLM yg aidib higlightkan dlm entry.

tqvm

budoxe said...

mlm syariah ek?

Akim Iqbal said...

ni best bro.. hahaha

Red Herring said...

Bagus tuan, mohon tuan beri dalam ayat yang sangat memudahkan sbb ramai orang-orang depa ni malas sikit membaca panjang-panjang. bagi dalam bentuk flowchart ke...

matsom said...

Meh, tu semua garis panduan. Takde pulak dikata "SEMUA syarikat MLM WAJIB mengikut garis panduan JAKIM blabla..." atau "mana-mana MLM yang tidak mematuhi garis panduan ini adalah HARAM disertai oleh orang Islam"

So Monavie/Amway/QNet/ACMang/lelain, semua buleh buat bisnes [menipu] macam biasa. Same shit different day.

Agreed with the poster above (and the tone of this site in general), Muftis please grow a pair and declare MLM illegal!

Multi-Level Marketing - Why it IS a Scam, 99.9999% of the time!

BTS said...

ada undang-undang...
adakah mereka follow...??
jgn dok follow blog saja tau...

ikut garis panduan yang diberikan juga....

thnks for this entry...

Rojak Punya said...

GILALAH GOMEN MALAYSIA!!!


Rojak Punya

mny said...

meh kita tunggu en aidid komen pulak..huhu...



MLM Pasti Akan Meletup Tahun 2011 ini Jika...

Musafir Maya said...

Buatlah garis panduan apa pun. Kalau tak betul-betul warta sebagai undang-undang atau takdak pihak yang betul-betul berkuasa nak laksanakan undang-undang, semua di atas hanya sekadar tulisan. Orang yang tamak takkan peduli.

Jenayah perniagaan masih lembik penguatkuasaan dia dalam negara ni.

mummy_icha said...

wah...hebatnya.dah mcm org dari kementerian mana tah ni :-D "selamat hari raya"

pcbahar said...

Yang nampak terang bila mengajak orang buat meniaga larut malam mesti janji bulan dan bintang..

Menyampah..

azwan said...

Aku tunggu punya tunggu punya tunggu punya tunggu email dari Jakim, last2 keluar kat blog ni gak. Haiya..

Aku dah analyze byk kali content tu, sesungguhnya aku sungguh sungguh sungguh sungguh berbangga dgn tuan blog dan ramai pembaca blog ni....telah membuat pendirian yg betol tentang kehinaan MLM.

Sahabat2 sekalian, jelas tiada satu syarikat MLM pun yg mampu patuh sepenuhnya dgn penjelasan Jakim seperti di atas tu...termasuk alkopiah alalim alkonfem masuk syurga alHPA.

Sebenarnye mampu ke panel2 kat atas tu sendiri tubuhkan syarikat MLM baru yg betol2 bebas dari sebarang unsur skim piramid? Aku yg first akan join kalau dorang mampu buat. Hakikatnya memang tak boleh. Itu sebabnya HPA pun gagal, mereka pun tak boleh nak lari dari benda haram tu.

Hmm...I am so proud of being part of this blog community. ngeh ngeh ngehh..

Jakim sebagai badan tertinggi Malaysia yg keluarkan fatwa, bertanggungjawab buat perincian seperti di atas. Sama ada implementasi pengharaman mana2 syarikat MLM lepas ni berlaku atau tak, itu jatuh pada bahu kerajaan. Bukan senang nak jadi pemimpin aaaaa...

Pesanan pada Pak Menteri Hal Ehwal Agama Islam:
Datuk Seri Jamil Khir Baharom oiii... tengok2la ape yg patut. Jakim dah buat kerja. Kalau ko tak respon, mampos ko nak menjawab kat sinun nanti.

anike said...

MLM Syariah???? hmmmm buat aku teringat scene dlm satu cerita indon lama pasal wali2..."jadi pak kiyai babi kalau disembelih boleh kita makan?"....ntahlah.....

fitri said...

Salam bro aidid...bila nk kupas pasal ASB haram? Sbb ade unsur2 syubhah dalam tu...
Mufti selangor dah kuarkan fatwa haram...
http://wanmus.com/asb-sah-haram.html

Nur Fauzi said...

fitri:
pasal ASB try tengok kat zaharuddin.net. coleh guna carian kat situ. ade sekali diterangkan dalil dengan kaedah fiqh yang digunakan.

KuLiN^DaWaU said...

Salam,
Dr. Aidid, Mak saya ada darah tinggi. Boleh tak Dr cadangkan produk kesihatan yg sesuai untuk Mak saya (selain dari ubat hospital kerajaan). Umur Mak saya 50 tahun lebih. Terima kasih.
-ON3

eyry said...

‎"Wahai orang-orang yang beriman! Jika datang kepada kamu seorang fasik membawa sesuatu berita, maka selidikilah (untuk menentukan) kebenarannya, supaya kamu tidak menimpakan sesuatu kaum dengan perkara yang tidak diingini dengan sebab kejahilan kamu (mengenainya) sehingga menjadikan kamu menyesali apa yang kamu telah lakukan" (surah al-Hujuraat ayat 6)

azwan said...

Sebelum aku dapat kupasan big boss aidid, aku nak kupas sket…

(ii) Peserta yang berkenaan akan melantik individu lain bagi membentuk rangkaian di bawahnya (downline) untuk menjual barang atau perkhidmatan syarikat. Proses pengambilan peserta baharu boleh diteruskan sehingga satu peringkat yang munasabah.
->Munasabah dalam konteks ni mempunyai definisi yg terlalu kabur. Apa yg dikatakan “munasabah”? Kalau seorang taiko MLM boleh cari 10,000 downline dalam setahun, takkan syarikat nak sekat potensi lahanat tu?

Akad ini bersifat result-oriented iaitu berorientasikan natijah dan bukannya effort-oriented iaitu berorientasikan usaha menyebabkan upah hanya wajib diberi oleh al-ja’il dan layak diterima oleh orang yang melakukan kerja iaitu al- ’amil apabila natijah yang disyaratkan oleh al-ja’il berjaya direalisasikan dan bukan semata-mata dengan melakukan usaha dan mencurahkan tenaga.
->Ape result yang diinginkan oleh setiap upline2 MLM ketika merekrut downline2 baru? Janji kekayaan? Janji product gerenti berkesan? Pihak syarikat MLM mesti beri latihan yg betol pada ahli2. Masalahnye produk2 hanya menjadi topeng pada tujuan sebenar.

Dalam konteks MLM, syarikat jualan langsung menjadi al- ja’il atau orang yang membuat janji melalui akad al-ju’alah yang ditawarkan melalui pelan pemasaran yang ditetapkan sementara peserta pula menjadi al-’amil atau pelaksana dengan memenuhi syarat-syarat upah yang ditetapkan dalam pelan pemasaran yang ditetapkan syarikat dan dipersetujui peserta.
->Realiti MLM downline2 hanya “dilatih” oleh upline2, bukannya oleh Ketua Pemasaran, CEO, dsb yg sepatutnya turun padang menerangkan apa yg pelan pemasaran produk syarikat. Ini sebabnya kalaupun tujuan asalnya nak jual produk yg bagus, akhirnya program latihan akan bertukar lebih kepada “brainstorming” dan selling dreams, bukan produk.

Kekuatan syarikat jualan langsung adalah terletak kepada produk yang bermutu dan bukan terhadap objektif jangka pendek bagi tujuan mengaut keuntungan segera semata-mata.
->Mana2 syarikat MLM tak dapat lari dari statement ni. Produk sampah tarak kesah, yg penting masyuk.

Produk yang ditawarkan masih diminati untuk dibeli oleh pengguna pada harga yang ditawarkan tanpa mengambil kira pelan pemasaran MLM yang disediakan.
->Tak minat takpaaa…asalkan dapat komisyen. Mana2 MLM tak boleh lari statement ni.

Pelan pemasaran syarikat jualan langsung dan pelan pemberian insentif yang bermatlamat perekrutan atau pengambilan peserta baharu semata-mata atau terutamanya sebagai kelayakan untuk mendapat komisen, bonus atau faedah ekonomi lain adalah mengandungi elemen money game atau perjudian yang tidak diharuskan oleh hukum syarak.
->Sesuai betol dgn plan HPA. Hak hak hak!!

Pelan memfokuskan kepada pencarian atau perekrutan ahli baharu (downline) semata-mata atau terutamanya dan bukan dengan tujuan menjalankan perniagaan melalui aktiviti pergerakan produk kepada pengguna-pengguna akhir secara sewajarnya.
->Mula2….”belilah PB, konfem engko akan kurus, tetak akan beso”. Dah masuk 2-3 bulan…. “bulan ni ko kena cari lagi 3 downline utk dapatkan level Pencacai Najis Terunggul”. WTF?

Pembelian wajib barang atau perkhidmatan atau harta tidak ketara atau bayaran minimum atau kehendak jualan dikenakan sebagai syarat untuk melayakkan seseorang mendapat bonus atau faedah ekonomi lain dalam skim terhadap pembelian atau jualan peribadi atau pembelian atau jualan ahli di bawahnya.
->Ape yg tak ketaranya HPA oiii. Jelas2 kena maintain point. “Aku nyampah ayam organic tu, tapi nak maintain point bulan ni, KENAla beli, dah syarat, terrrrpakse la dol” WTF?

matsom said...

@kulin (sp.), ikut aje apa kata dokter spital kerajaan tu, even kalu ada sesapa (esp. MLMers/quacks/bomohs/well-meaning friends & family) rekemen supplement/miracle cure, rujuk kat dokter dulu sebelum makan.

refs:
High blood pressure and diet
High blood pressure medications
Hypertension

disclaimer: I'm not a doctor, the closest I've been to a medical situation was when I watch a bunch of students dissected a frog in biol class... :-P

yuzlina said...

~ sila lawat blog ini...marah benar beliau bila org komen ttg Hai-o..any comments?

http://mrsnurhakim.blogspot.com/2011/09/untuk-korang-yg-banned-mlm-tanpa-usul.html

hasmn said...

Dik Hairy,

Belajar rajin-rajin jadi doktor bedah jantung yang bagus.. jangan jual benda-benda takde pekdah macam energy pendant etc.nanti kalau abg izwan marah kang.. susah..

surah al-Hujuraat ayat 6 ni dah banyak kali MLMers butthurt dah tampal kat ruangan komen abg aidid ni dik.. kami dah hafal dah pon..

belajar rajin-rajin yee.. sian ayah dah kluarkan duit suruh belajar.. bukan meniaga benda takde gune..

azwan said...

Oh yeke..aku malas nak jenguk profile budak Hairy. Ni set2 DEVOTEE la neh..

Medical student ghupenye. Kalau ada hati nak jadi cardiothoraxic surgeon mcm Dr Azhari kat IJN tu, kena tinggalkan benda2 korok mcm pendant tu dikk oiii...

Kulin,
Nak pilih alternative medicine, terpulang. Pastikan dapat nasihat dari segenap aspek dari tok pawang, macam ko dapatkan dari doktor spital.

Anonymous said...

1.budah hairy ni kan masih budak lagi!dapat ngaji di mesir!dapat baca Al-Quran sikit!mulalah rasa dia hebat dalam bab-bab agama ni!!
2.syarikat-syarikat mlm yang haram ni!!dok tunggulah bila dia habis study!doktor dan ada ngaji bab-bab agama sikit!!manusia macam dia lah yang amat diperlukan oleh syarikat-syarikat mlm untuk menipu umat islam dimalaysia nanti!!ala !macam sorang doktor wanita yang jadi jurucakap permata hijrah!!ingatkan dia yang hasilkan formula permata hijrah!rupanya dia dok jadi kuli ustaz permata hijrah jee!!
3.sepatutnya budak macam dia!belajar dalam bidang medic pulak!!bagilah fakta-fakta yang kununnya mlm itu harus!apa yang dia takut sangat!kalau fakta dia tepat mengatakan mlm itu harus!!kita semua akan terimala!!itu saja!!yang dia dok rasa orang lain macam jahil agama ni apa kisah!!tapi tak hairanlah sangat!sebab dari zaman pak man telo taiping hingga ke hpa!!puak-puak tok lebai macam nilah yang jadi kaki promosi mlm yang haram ni!!
4.belajar bidang medic!pi promosi apa kebenda dalam blog dia!!buat malu je dik!!!!

Anonymous said...

Tgh tunggu kupasan maut AM...dengan tak berapa sabarnya.

Bomoh Hujan said...

hehehehmana org tua nih.. tunggu entry baru..... :D MLM 'troller yang ada pun low class kaberet... no point...entah ape2..haihhhh...

Nur Fauzi said...

Lagi satu, dalam garis panduan tu ada sebut, syarikat perlu ada penasihat syaruah, kelulusan sekurang-kurangnya degree.

Mungkin boleh dicadangkan agar 'up' sikit kelulusan tu. Takat ijazah sarjana muda, kurang kredibiliti nak jadi penasihat syariah. Ada master muamalat pun ramai yg kelentong buat MLM jugak

±interest said...

aidid muaddid ni dh mcm nabi plk korang rujuk ye..kalah mufti, kalah ulamak.. haih..akhir zaman..

Aidid Mu'addib said...

Palejadahnya aku yg dirujuk thambi anak hindu dey?
Talak baca punya olang ka? Aku pengarang artikel kat atas ke apa dol?
Cuba bawak membaca sekali-sekala dan fahamkan betul2, ada gak pekdahnya...
Btw, meleis mangkok-hayon akhir zaman... that's more accurate.

Anonymous said...

Paler hanggok tol.

Adinda said...

palehotak tak guna.

±interest said...

haha..aku pun anti MLM gak bai..tapi takde pulak nak pertikai ulamak2.. mufti2 yang lebih arif.. dan jadikan blog yang banyak buat dosa dengan mencarut, memaki hamun sebagai rujukan..dgn bloggernya sekali dengan2 follower2nya.. konon nak selamatkan orang Islam.. last2 mengajak manusia mencarut, memaki hamun.. tah ape pahala yang korang dapat tah.. semua nampak cara berfikir cetek jek..haih.. kesian..
to the owner of this stupid blog.. lepas ni aku xbalas lagi dah.. aku dah baca artikel ni..aku bukan kutuk artikel ni tapi aku kutuk cara ko ber'dakwah' dgn tujuan asal nak tunjuk jalan kebenaran tapi ko pn tak kurang tunggang langgangnya..haha.. aku kesian dengan melayu minda kelas kedua macam ko..:) aku kerja dgn australian company di kajang kalau ko nak cari aku..haha.. xberminat pun nak jumpe ko.. kesian dengan mereka yang taksubkn engko..dahagakan pandangan manusia yang suka mencarut(memang hina habis) berbanding pandangan ulamak..aku terbuka sikit bila baca pandangan ust Zaharuddin (zaharuddin.net) ttg MLM yg aku kre ko n pengikut2 ko mesti nak maki hamun ust tu jgk kn..hehe.. perangai xjauh beza dgn syaitan.. astaghfirullah

Adinda said...

Astaghfirullahalhazim...
Sekali lagi palahotak tak guna

Aidid Mu'addib said...

Dah diberitahu dari dulu lagi.... akan ada scammer mangkuk-hayun yg akan menterbalikkan sesuatu perkara demi kepentingan dirinya sendiri... for money or whatever... we already know that what? No surprise here, no sir. The surprise is... so butthurt huh? Dan masih tarak baca langsung pulak tuh... aiyoyo thambi dey.
Let the butthurt flows through you mat rempit meleis... let it flow........

Anonymous said...

interest low or interest high watsoeva...

ni enbtry bukan nak kondem ulama yg watkan garis panduan ni....

cuba baca betol2 dan faham2kan...

entry ni, bertujuan nak bagi semua tahu yang Malaysia ni ada garis panduan tentang MLM Syariah...dan yang kat atas tu lah yang di namakan dengan MLM Syariah (even that doesn't make sense..MLM + Syariah)....


Malangnya...tak siapa pon mampu (hatta HPA) utk mengikut sebijik2 garis panduan ni....

Kalo dah rukun solat ada 13, ko skip 1....dah namanya tak sah solat ko...

Kalau dah rukun MLM Syariah macam kat atas pulak, HPA skip 1 rukun...dah pon tak jadi syariah...

Dier jadi Syariah-Syok-Sendiri punya MLM...

p/s: secara etikanya, MLM memang tak perlu di syariahkan mengikut bukti2 yang dah dikemukakan sebelum2 ini...

aku ni tak ada lah tinggi ilmu agama...apetah lagi nak dibandingkan dengan panel2 tu...

1) logik + statistik cakap: MLM haram sebab menindas orang ramai..hanya orang-orang atas sahaja boleh kaya..

2) Ustaz pulak pernah cakap kat sekolah dulu: Niat tak menghalalkan cara.. sebab tu Robin Hood mencuri untuk tolong orang miskin, tak boleh digunapakai punya hukum...


Tapi, untuk MLM ni, kenapa jadi macam ni...

MLM tu haram sebab menindas (mengikut statistik dan logik)..tapi di bolehkan sebab untuk nak bantu orang Melayu jadi kaya...???

macam dalam statement kat atas tu, yang menayatakan bahawa

"disebabkan MLM ni membantu ekonomi orang melayu dan bla3...maka...bla3"

hanya nak tahu satu alasan jer...kenapa bila sampai bab MLM dia dibolehkan/dihalalkan?

kenapa bila sampai bab lain tak boleh??


adakah kerana duit??kerana dapat duit bila buat statement bahawa MLM halal (macam aidid cakap kat atas)..

atau disebabkan ustaz2 ni tahu formula MLM tak akan crash? dan diorang punyai perkiraan arithmetic mereka sendiri tentang MLM??

dan kalau ada..kami pon nak tahu..sebab aidid dah kemukakan perkiraan janjang beliau dan terbukti...almost IMPOSSIBLE...

dan apa salahnya kalau ustaz2 ni ambil beberapa pakar akademik untuk review tentang MLM ni??

bukankah itu satu perbahasan yang adil? suatu review yang adil? Islam tu kan menyeluruh...so, tengok lah isu MLM ni secara menyeluruh...

dari sudut agama, sudut matematik, sudut sains(pasal product effectiveness, false hope, ....tak termasuk isu plasebo lg tue...ummm...), dari sudut ethics..sudut economy of scale?? macro dan micro economy nyer??

x boleh macam tu ker?? itu aje...

__________________________________

azwan said...

plusminus interest,

Setakat tepek2 tulisan sampah kat baju cotton nko tu, ape yg nak bangge sgtnye dol? Australian company? Gaye mcm 3 suku je aku tgk.

Badut, kalau ko berdebat dgn aku konfem aku jaki nko habis2. Tengok sape yg 1st class, 2nd class. Ade berani badut cotton..? Jgn sembur sembarangan kalau ko taktau dgn sape dan ape yg ko nak cakap kat blog ni.

Hopeless..

±interest said...

tgk..komen2 sampah.. hadoih.. azwan? berani jumpa? mana? bila? duduk mana? tgk cara beri komen pn dah tau anda minda kelas paling rendah..hehe..

Aidid Mu'addib said...

Dr. Azwan telah diklasifikasikan sbg minda class rendah... first time aku dengar medical doctor turun martabat sebegitu rupa... but wait!!!!
Ini meleis scammer mat rempit dumbass penjual T-shirt is looking down on you beb...
HAHAHAHAHAHAHAHA! Ouch!

±interest said...

hahahaha..tu yg lagi sedih tu..dah bergelar Dr pn mcmni? yg engko keje ape plk dol? macam xde pekerjaan je ko ni selain mencarut..hahahahaha

azwan said...

Denga citer tadi nak berambus. Last2 dok merampus kat sini gak. Ckp tarak serupa bikin. Apesal ko samdol, panas bontot ke? Kaw kaw blog ni spank ko yer budak? Meh kongsi..ape MLM yg ko join tu?

Patutla jadi kuli batak australian pun, point satu hapak pun tadak. Kalau ko takdak point nak mencacai kat sini, then u are no match with any readers here samdol..

berani jumpa?...tak habis2. Woi badut cotton, pencacai australia.. nak tentukan minda class sape lagi rendah meh berdebat kat sini la woi! Table point ko. Apa kelas nak jumpa badut cotton mcm ko kat Kajang tu. Dahla tu bandar koboi, kat situ gak ko jilat taik. Apesal..pengecut ke? Ko melalak kat sini, kita settle kat sini. Baru macho...ade telor.

Bagi point ko..satu2. Ramai nak tgk ni. Jgn malukan MLMers...meh2.

Afiq said...

Bang nak tshirt polo ada bang??
Bape hengget??
Ak nk print name aidid kat tshirt polo tu,nnti tlg printkan ea..
Hahahahah..

Dasar babun pnye plus minus intercourse nie..Australia la sgt,hehe nak terkincit ak bce..Hopeless...

azwan said...

Tu dia...aku baru check profile si badut cotton lagi, tapi skang sudah block. Testis pun made from cotton.

Dasar pengecut takdak point. Pandai menepek saja. Patutla jual t shirt pun. Spender cotton ada? takpun pad cotton, leh ko supply kat avail mangkuk tu. then export gi australia. keh keh keh...

Doll said...

+_ interest (nama pun dah ada unsur riba)

Aku ni silent reader je. Tapi memandangkan masih ada org yang masih tak faham, tak baca habis blog ni, aku tak tahan...
Susah ckp kat orang yg mmg dah duduk dlm golongan mlm ni. Diorang rasa itulah jalan yg paling smart untuk dapat duit. Mcm kalau dlm parti politik, kalau leader kata A, semua ikut. Tak ada critical thinking. Sebabnya, tak nak belajar,malas nak fikir panjang. Lepas tu tamak ya amat. Aku confirm org2 camni kalau join umno ke, pkr ke, diorang kalau boleh nak sebat apa2 yg boleh diorang sebat.
Diorang tau ke camana business sustainability? camana nak survive dlm business.
aku advise kau +- interest jual je t-shirt, printing & sewaktu dgnya. Takyahlah membuang masa buat mlm. Sbb org kita boleh survive dlm business printing, t-shirt dan sewaktu dgnnya..Kalau ada perhimpunan umno tu, pegi promo kau punya t-shirt. Silap2 dapat contract dgn diorang. Perghhh kaya beb..tak yah le susah2 join MLM yg dah tentu tak ada masa depan..

hyelbaine said...

Hmm..long time no drop by.

After reading the whole thing, no offense but seriously the fatwa council must have their man-hood lost somewhere on the way to work.

To come up with the statement that MLM has been a contributor to the nation's economy and its people's income is farcical at best. How much more secular can you get? No trust in the Almighty that doing away with such a "business" would mean that an entire nation's and its people's economy will be diminished?

Nobody beat the middle-income trap by going into MLM. The only people that benefited from the whole scam of a business model are the people who are either early adopters or the creators. These cannot represent the country's economy nor the majority of its people.

I agree with the a previous comment, where was the statement that says that companies that DO NOT adhere to the rules are not syariah compliant or Haram? It smacks the fact that capitalism is alive and well even in the fatwa council itself.

Again, the same with the panel syariah. It insists that it must be formed but does not specify the councils authority. This is nothing more than slapping a bumiputera dato'/tan sri on a chinese company to bid for bumi contracts.

Heh..degree in those fields would do eh? I know of one MASTER in MUAMALAT who would be just as useful as a roof with no tiles in a heavy downpour. The council should include those who are experts in the fields that the product is being manufactured and sold in, at the very least.

And what's with the requirement to only have halal and ISO certification? So if a factory is halal and ISO certified, it can make "cures" for diabetes or kidney failure or cancer without having to go through the relevant clinical trials?

P.A.T.H.E.T.I.C

For those waiting for AM's views on the fatwa, don't hold your breath. It wont come..why? Because it'll be the same thing that he has touched on in all of his previous posts, minus the greng-greng one's of course.

azwan said...

Woi baine,

Ko memang 2nd class mindset!

HAHAHAhahhaahHAHAHAHA...

Rose said...

Isk, isk, kalau Wan n Baine minda kelas kedua, interest minda kelas ke tujuh ploh lapan kot.

Kerja syarikat Ostolia kat Kajang? Fuh. Meremang bulu hidungku sebab kagum. Ada point ke interest, selain dari komen cara penyampaian belog?

cek chun said...

meremang bulu idong jer ke rose? hakhakhak..

T J said...

Plus??

Minus??

Interest??

sory naek lori....not interested!!!...mind set at the lowest interest...sometime 'plus'..but most of the time 'minus'...hammmmpeh!!!

Adinda said...

Mak lu apa cite?

Afiq said...

Hola kwn2 yg ak kasihi dan troll mlm yg bengap..Nie ak jmpe sorg budak score ass..Dia gtau ak statement nie :


'Jason Kok dh pkr mase dpn lah kwn...Sbb die dh tau bpe rmai agi akn jd jutawan taun dpn so die dh stanby ngan pelbagai perancangan mse dpn..1 ag jgn terkejut kt universiti kt m'sia nnti akn ade cos MLM n network makerting...Jason Kok akn build 1 universiti cm2'

Ak terdiam n tepuk dahi adeh..Nape la anak melayu jd camni,sng2 kena kencing..Yakin ngan al-kafirun iskkk..Xleh nk trima ak dia nak wat U n ada cos MLM ngan network marketing..Hahaha gler kentang..Yg sedihnye die pn budak U jgk..Gler babas!!!!!!

azwan said...

Memang dia mampu buat. Dia bukan academician, tapi duit byk. Yg duduk di puncak piramid memang mampu. Capacity cukup, capability so-so. Lagipun bukan susah nak tubuh kolej/kolej universiti kat Malaysia neh.

Yg mangkuknye ialah mamat yg ko jumpe tu. Diri sendiri tak sedar2 duduk kat tapak piramid. Suruh dia sendiri buat universiti la. Sibuk sgt cakap pasal kemampuan org lain. Gilo apo? Yakin sgt dgn org lain, diri sendiri tong kosong. Yg sibuk jilat bontot cinapek berbulu tak basuh tu apahal. Jason Kok ketawa tebahak2 dapat duit dari samdol melayu. Hopeless.

Afiq said...

Yup,btol tu bro azwan..Ak tgk die pn plajaran da ke laut,duk sibuk buat score ass tu..Nk kata masyuk,makan megi gak haha..

Aish ak pk la,kalo jason kongkek tu bukak U or kolej pastu wat plak course MLM..Makin ramai pemutar belit akan dilahirkan kat masa depan..Rosak2..

Nash said...

For networker n product consultant:
This machine very important to closing sales.
Quantum Magnetic Resonance Analyser.

Nasir
email: link2utara@gmail.com
For more info please wisit this webside:

http://easyscan-dz.blogspot.com/

T J said...

mak wa wat mase ne dok berape ok lagi,,,huhu..wa ne dah tiap minggu berulang...Weekdays layan projek, weekend layan mak wa... hope berkat doa sedara n kenalan mak wa recover...Thx 4 asking...

matsom said...

Nash-dol, wat pe gi promote Quantum pekejadah tu dol? Skarang pegi cari neutrino-based product lak, quantum-everything is sooo passe!

Faster than light neutrinos – Q&A

nche-NET said...

1 lagi blog cari gaduh utk malay people second class minded selain dari betekak kat blog politik. hampeh! ape pon xbley melalak main gitar jeh tau!

Adinda said...

Lagi sekor bontot berasap!

Blog politik dengan blog tambah ilmu pun tak tau beza.

Baghal.

Aidid Mu'addib said...

Laaaa... ada gak mat rempit meleis 4th class datang singgah kat sini...
Pandai dia baca rumi erk?

NaZaM said...

Fatwa Majlis Fatwa Kebangsaan boleh pembaca ikuti di laman E-Fatwa JAKIM. Dinyatakan dalam fatwa tersebut; “Muzakarah telah memutuskan bahawa konsep, struktur dan undang-undang perniagaan Multi Level Marketing (MLM) yang diluluskan Kerajaan adalah harus dan tidak bercanggah dengan konsep perniagaan Islam” (http://www.e-fatwa.gov.my/fatwa-kebangsaan/hukum-sistem-jualan-langsung-mlm-menurut-islam).

NaZaM said...

bole juga baca dilink ini:
http://ilmudanulamak.blogspot.com/2011/06/benarkah-semua-mlm-haram.html

Aidid Mu'addib said...

Jauh ko tertinggal bas dik... itu cerita 100 tahun lepas.
Bas dah sampai JB, ko masih kat Pudu lagik?

NaZaM said...

ape2 pn sy sentiasa mengikuti citenye...tak kisahla lambat or cpt...yg penting usaha utk memahami & pelajari sesuatu...Allah Taala tak melihat hasil yg kita dapat tp Allah lihat sejauh mane kita usaha utk mendapatkannya..(^__^)

Aidid Mu'addib said...

Sure... tapi belajar la betul2, dan up-to-date sket. Apa yg tulis kat atas tuh dah di ceritakan sejak zaman tok kadok - go and read some more here in this blog, including the latest from JAKIM.

P/S: Jauhi diri ko dik drpd mat serban yg ada kepentingan kewangan dlm bzns yg dia cuba tegakkan (that's my sincere advice to you... brader).

zainul zaki said...

siapa yang berminat boleh lawati sophieparisputra.weebly.com

sy hampir setahun ceburi bidang ini..

bisnes fashion..pendaftaran RM15 seumur hidup

terima kasih.